Kanal Darlığı Nedir?
Omurga, vücudumuzun destek sistemi olan kemiklerden oluşan bir yapıdır. Bu kemiklerin oluşturduğu kanala ise “spinal kanal” veya “omurilik kanalı” denir.
Spinal stenoz, bu kanalın daralması sonucu omurilikteki sinirlerin sıkışması durumudur. Bu daralma, bazen doğuştan olabileceği gibi, yaşla birlikte de gelişebilir. Daralmanın şiddeti ve yerine göre bel, sırt, boyun, kol ve bacaklarda ağrı, karıncalanma, uyuşma ve hatta hareket kısıtlılığına neden olabilir.
Gençlerde spinal stenoz daha çok doğuştan gelen yapısal problemlerle ilişkilidir. Ancak yaşlılarda bu durum; uzun süre hareketsiz kalma, aşırı kilo, kronik hastalıklar, omurga deformiteleri, bel fıtığı veya artrit gibi rahatsızlıkların ilerlemesi sonucu gelişebilir. Diğer risk faktörleri arasında sigara içmek, genetik yatkınlık ve kronik travmalar da bulunmaktadır.
Spinal stenoz, erkeklerde kadınlara göre daha yaygın olarak görülmektedir. Özellikle 50 yaş üzeri bireylerde risk artmaktadır. Ancak bazı genetik rahatsızlıklar veya travmalar nedeniyle gençlerde de bu durumla karşılaşmak mümkündür.
Erken teşhis edildiğinde, tedavi seçenekleri ile rahatlama ve semptomların kontrol altına alınması mümkündür. Bu nedenle, belirti ve semptomlar fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulması tavsiye edilir.
Kanal Darlığının Belirtileri Nelerdir?
Spinal stenoz, her bireyde aynı şekilde belirti vermez. Bazı insanlar belirgin semptomlar yaşarken, bazıları hiçbir belirti yaşamayabilir. Radyolojik testlerde, özellikle Emar (MR) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) incelemelerinde, kanalda darlık saptansa bile birey herhangi bir rahatsızlık hissetmeyebilir. Ancak unutulmamalıdır ki spinal stenoz genellikle yavaş ilerleyen bir durumdur ve zaman içerisinde semptomlar artabilir ya da kötüleşebilir. Bu sebeple, erken teşhis ve takip oldukça önemlidir.
Spinal Stenozun Risk Faktörleri Nelerdir?
Spinal stenozun gelişimine neden olabilecek bazı risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır:
- Kemik Aşırı Büyümeleri: Eklem kireçlenmesi sonucu kemiklerde oluşan aşırı büyümeler omurilik kanalını daraltabilir. Bu aşırı büyümeler genellikle kireçlenmeye yanıt olarak oluşur.
- Disk Hernisi: Yaşlandıkça, omurlar arasında bulunan intervertebral diskler suyunu kaybedebilir, bu da disklerin çıkmasına veya fıtıklaşmasına neden olabilir. Bu, omurilik kanalının daralmasına neden olabilir.
- Kalınlaşan Bağlar: Omurları bir arada tutan bağların zamanla kalınlaşması, spinal kanalın daralmasına yol açabilir.
- Omurga Yaralanmaları: Trafik kazaları veya diğer travmatik olaylar sonucu omurgada oluşan yaralanmalar, omurilik kanalının daralmasına neden olabilir.
- Spinal Tümörler: Omurilikte veya omurilik kanalının etrafında oluşan benign veya malign tümörler, kanalın daralmasına yol açabilir.
- Doğuştan Gelen Omurga Darlığı: Bazı insanlar, doğuştan daha dar bir omurilik kanalı ile doğarlar. Bu kişilerde yaş ilerledikçe spinal stenoz riski artabilir.
Spinal Stenoz Nasıl Teşhis Edilir?
Spinal stenozun teşhis edilmesi için aşağıdaki adımlar izlenir:
- Fiziksel Muayene: Doktorunuz, belirti ve semptomlarınızı dinledikten sonra fiziksel bir muayene yapar. Muayene sırasında ağrınızın lokalizasyonu, şiddeti ve hareketle değişip değişmediği değerlendirilir.
- Nörolojik Değerlendirme: Denge, yürüme şekli, refleksler ve kas gücü gibi nörolojik belirtiler değerlendirilir.
- Görüntüleme Testleri: Doktorunuzun önerisine bağlı olarak bir veya birden fazla görüntüleme testi istenebilir. Bunlar röntgen, MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme), CT (Bilgisayarlı Tomografi) veya myelografi olabilir. Bu testler, omurilik kanalında herhangi bir daralmanın veya diğer anormalliklerin varlığını tespit etmek için kullanılır.
Omurilik Kanal Daralmasının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Omurilik kanal daralmasının tedavisi, hastanın şikayetlerinin şiddetine, darlığın yerine ve sebebına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Tedavi yaklaşımı genellikle şu aşamalardan oluşmaktadır:
- Evde Uygulanan Egzersizler: Hafif şikayetleri olan hastalarda, omurilik kanal daralmasını hafifletmek için bazı özel egzersizler önerilmektedir. Bu egzersizlerin amacı, omurilik kanalındaki baskıyı azaltmaktır.
- Fizik Tedavi: Fizik tedavi, hastanın omurga fonksiyonlarını iyileştirmek, ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak için kullanılır. Uzman bir fizyoterapist, hastanın ihtiyacına uygun egzersizleri ve uygulamaları belirler.
- İlaç Tedavisi: Anti-inflamatuar ilaçlar, ağrı kesiciler ve bazen kas gevşeticiler, ağrının ve iltihaplanmanın azaltılmasında yardımcı olabilir.
- Girişimsel Ağrı Tedavileri: Şikayetlerin azalmaması durumunda, epidural steroid enjeksiyonları gibi girişimsel tedavi yöntemleri denenebilir. Bu yöntem, iltihabı azaltarak ve omurilikteki baskıyı hafifletmek amacıyla uygulanır.
- Cerrahi Tedavi: Konservatif tedavi yöntemlerine yanıt alınamaması ya da hastanın durumunun hızla kötüleşmesi durumunda cerrahi müdahaleye karar verilebilir. Cerrahi, daralmış omurilik kanalını genişletmek amacıyla yapılır.
- Acil Cerrahi Durumları: Eğer hastada bacaklarda ani güç kaybı, mesane veya bağırsak kontrolünde problemler gibi nörolojik belirtiler ortaya çıkarsa, bu bir acil durum olarak kabul edilir ve hemen cerrahi müdahale gerekebilir.
Her hasta için tedavi yaklaşımı farklı olabileceğinden, en uygun tedavi seçeneğini belirlemek için doktor tavsiyesi esastır.