Kalça bölgesindeki ağrı, çeşitli durumlardan kaynaklanabilir. Kalça olarak hastalar tarafından tariflenen bölge aslında bizim kalça eklemi ağrılarını beklediğimiz bölge değildir. Kalça eklem kaynaklı ağrılar daha ziyade kasık bölgesinde beklenmektedir. Dolayısıyla hastaların kalça olarak ifade ettiği ağrılar aslında kalça ekleminden nadiren kaynaklanmaktadır. Bazı kalça ağrılarını toparlayacak olursak;
-Kas Gerilmesi veya Burkulmalar: Kalça bölgesindeki kas gerilmesi veya burkulması, o bölgedeki kasların veya bağların aşırı gerilmesi veya yırtılması sonucu ortaya çıkar. Bu, ani hareketler, fiziksel aktivite sırasında aşırı efor sarf edilmesi veya uygunsuz kaldırma teknikleri gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Kas çekilmesi olarak da bilinen bir kas gerginliği, kas lifleri sınırlarının ötesinde gerildiğinde veya yırtıldığında meydana gelir. Kalça bölgesinde bu durum, atlama veya koşma gibi ani hareketler içeren veya vücut mekaniği zayıf olan ağır nesneleri kaldıran aktiviteler sırasında meydana gelebilir. Kalça bölgesindeki kas gerginliğinin belirtileri arasında ağrı, şişlik, morarma ve etkilenen kasların hareket ettirilmesinde zorluk sayılabilir. Gerilmenin veya burkulmanın şiddeti, kas lifleri veya bağlardaki hasarın derecesine bağlı olarak hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Hafif gerilmeler veya burkulmalar yalnızca geçici rahatsızlığa neden olabilir ve genellikle reçetesiz ağrı kesicilerin yanı sıra dinlenme, buz, kompresyon ile tedavi edilebilir. Bununla birlikte, daha ciddi yaralanmalar veya burkulmalar, fizik tedavi veya çok çok nadir durumlarda cerrahi müdahale de dahil olmak üzere tıbbi müdahale gerektirebilir. Ağrıyı şiddetlendiren aktivitelerden kaçınmak ve yaralanma iyileştikçe yavaş yavaş hareket ve güçlendirme egzersizlerine yeniden başlamak önemlidir.
-Piriformis Sendromu: Piriformis sendromu kalçada ağrı, karıncalanma veya uyuşma ile karakterize, genellikle bacağın arkasına doğru yayılan bir durumdur. Kalçanın derinliklerinde yer alan küçük bir kas olan piriformis kası gerginleştiğinde, iltihaplandığında veya tahriş olduğunda, yakındaki siyatik sinirin sıkışmasına veya tahriş olmasına yol açtığında ortaya çıkar.
-Piriformis kası kalça bölgesinde bulunur ve sakrumdan (omurganın tabanındaki üçgen kemik) kalçanın dış kısmına kadar uzanır. Ana işlevleri arasında kalça ve uyluğun dönmesine yardımcı olmak ve kalça eklemini stabilize etmek yer alır.
-Piriformis sendromunun kesin nedeni her zaman açık değildir. Aşırı kullanım, uzun süreli oturma, kas dengesizlikleri veya kalça rotasyonunu içeren tekrarlayan aktiviteler nedeniyle ortaya çıkabilir. Bazı bireylerde piriformis kası veya siyatik sinir anatomisinde varyasyonlar olabilir ve bu da onları kompresyona yatkın hale getirir. Düşme veya doğrudan darbe gibi kalça bölgesindeki yaralanmalar piriformis sendromuna yol açabilir. Çevredeki kaslardaki zayıflık veya gerginlik biyomekaniği değiştirebilir ve piriformis sendromu riskini artırabilir.
-Piriformis sendromunun en belirgin semptomu, siyatik ağrısını taklit ederek bacağın arkasına doğru yayılabilen kalça ağrısıdır. Özellikle uzun süre oturmakla veya kalça hareketini içeren aktiviteler sırasında kalça bölgesinde ağrı veya hassasiyet. Tipik olarak siyatik sinirin yolunu takip eden, bacağın arka kısmında karıncalanma, uyuşukluk veya yanma hissi. Yürüme, merdiven çıkma veya koşma gibi kalça rotasyonunu içeren aktiviteler sırasında ağrı veya rahatsızlık.
-Teşhis: Belirtileri lomber disk herniasyonu veya sakroiliak eklem disfonksiyonu gibi diğer durumlarla örtüştüğünden piriformis sendromunun teşhisi zor olabilir. Ortopedi uzmanı genellikle fizik muayene yapar, hastanın tıbbi geçmişini inceler ve semptomların diğer potansiyel nedenlerini dışlamak için MRI veya ultrason gibi görüntüleme testleri isteyebilir.
-Tedavi: Piriformis sendromunun tedavisi ağrıyı hafifletmeyi, iltihabı azaltmayı ve normal fonksiyonu geri kazanmayı amaçlar. Dinlenme ve aktivite değişikliği: Semptomları ağırlaştıran aktivitelerden kaçınmak ve hafif esneme ve güçlendirme egzersizlerini dahil etmek. Esnekliği, gücü ve duruşu geliştirmeye yönelik hedefli egzersizlerin yanı sıra masaj veya esneme gibi manuel terapi teknikleri. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler veya antiinflamatuar ilaçlar semptomların yönetilmesine yardımcı olabilir. Piriformis kasına veya çevre dokulara kortikosteroid enjeksiyonu, ağrı ve iltihaplanmanın giderilmesini sağlayabilir. Konservatif tedavilerin rahatlama sağlayamadığı nadir durumlarda, piriformis kasının cerrahi olarak serbestleştirilmesi veya siyatik sinirin dekompresyonu düşünülebilir.
Bel Kaynaklı Sorunlar ve Siyatalji: Siyatik(ya da siyatalji), belinizin alt kısmından kalçalarınıza, kalçalarınızdan bacaklara doğru uzanan siyatik sinir yolu boyunca yayılan ağrıyı ifade eder. Siyatik başlı başına tıbbi bir durum değil, siyatik siniri sıkıştıran veya tahriş eden fıtıklaşmış disk veya omurga stenozu gibi altta yatan bir sorunun belirtisidir.
-Siyatik sinir, sırtın alt kısmında (bel bölgesi) ve sakral bölgede omurilikten çıkan sinir köklerinden oluşan, insan vücudundaki en uzun ve en geniş sinirdir. Uyluğun arkasından aşağı doğru ilerleyerek bacaklara, ayaklara ve ayak parmaklarına kadar uzanan daha küçük sinirlere ayrılır. Siyatik sinir bacaklarda duyu ve kas fonksiyonunu kontrol eder.
-Nedenleri;
Bel Fıtığı: Omurilik diskinin dışarı doğru çıkıntı yaptığında ve yakındaki sinir köklerine baskı yaptığında siyatik tablosu oluşabilmektedir.
Spinal Stenoz: Yaşa bağlı değişiklikler, kemik çıkıntılar veya diğer durumlar nedeniyle ortaya çıkabilen ve sinir köklerinin sıkışmasına yol açan omurga kanalının daralması tablosudur.
Dejeneratif Disk Hastalığı: Omurga disklerinde aşınma ve yıpranma, disk dehidrasyonuna, disk yüksekliği kaybına ve potansiyel sinir sıkışmasına neden olur.
Spondilolistezis: Bir omurun altındaki omurun üzerine doğru kayması ve potansiyel olarak sinir sıkışmasına neden olması durumudur.
Piriformis Sendromu: Siyatik sinirin kalça bölgesindeki piriformis kası tarafından sıkışması veya tahrişi.
Travma veya Yaralanma: Kazalar, düşmeler veya bel veya kalçaya doğrudan travma siyatik sinire zarar verebilir.
-Belirtiler:
Siyatik hastalığının birincil semptomu, siyatik sinir yolu boyunca yayılan, tipik olarak vücudun bir tarafını etkileyen ağrıdır. Diğer yaygın semptomlar şunlardır:
Bel Ağrısı: Ağrı alt sırttan kaynaklanabilir ve kalçalara, uyluğa, baldıra ve ayağa yayılabilir.
Yanma veya Karıncalanma Hissi: Ağrıya bacak veya ayağa uzanan uyuşma, karıncalanma veya karıncalanma hissi eşlik edebilir.
Kas Zayıflığı: Özellikle ayağı veya ayak parmaklarını kaldırmaya çalışırken, etkilenen bacağı hareket ettirmede güçsüzlük veya zorluk.
Kötüleşen Belirtiler: Oturma, ayakta durma, öksürme, hapşırma veya ıkınma gibi belirli aktivitelerle ağrı daha da kötüleşebilir.
-Teşhis:
Siyatik tanısı koymak tipik olarak kapsamlı bir tıbbi geçmişi, fizik muayeneyi ve bazen aşağıdaki gibi görüntüleme testlerini içerir:
Röntgen: Omurganın dizilimini görüntülemek ve yapısal anormallikleri tanımlamak için.
MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Omurilik disklerinin, sinir köklerinin ve çevredeki yumuşak dokuların durumunu değerlendirmek için.
CT (Bilgisayarlı Tomografi) Taraması: Omurganın kemik yapılarını değerlendirmek ve sinire baskı yapabilecek herhangi bir anormalliği tespit etmek için.
-Tedavi:
Siyatik tedavisi ağrıyı hafifletmeyi, iltihabı azaltmayı ve altta yatan nedeni ortadan kaldırmayı amaçlar.
İlaçlar: Ağrı ve iltihabı yönetmek için ağrı kesiciler, kas gevşeticiler veya antiinflamatuar ilaçlar.
Fizik Tedavi: Esnekliği artırmak, kasları güçlendirmek ve duruşu düzeltmek için egzersizler ve esneme hareketleri.
Sıcak veya Soğuk Terapi: Etkilenen bölgeye sıcak veya soğuk paketler uygulamak ağrıyı hafifletmeye ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
Epidural Steroid Enjeksiyonları: Enflamasyonu azaltmak ve ağrının geçici olarak giderilmesini sağlamak için etkilenen sinir köklerinin etrafındaki epidural boşluğa kortikosteroidlerin enjekte edilmesi.
Cerrahi: Ağır vakalarda veya konservatif tedaviler rahatlama sağlayamıyorsa, diskektomi (fıtıklaşmış diskin bir kısmının çıkarılması) veya laminektomi (omurilik kanalının bir kısmının çıkarılması) gibi cerrahi seçenekler düşünülebilir.
Kalça Eklemi Sorunları: Artrit, bursit veya kalça labral yırtıkları gibi kalça eklemini etkileyen durumlar kalça bölgesinde ağrıya neden olabilir. Her ne kadar bu tablolar daha ziyade kasık ağrısı ile bulgu verse de özellikle trokanterik bursit tablosu kalçanın yan veya arka tarafında bulgu verebilmektedir. Trokanterik bursit tanım olarak kalçanın yan ve arka tarafındaki trokanterik bölge dediğimiz yapının etrafındaki bursa dediğimiz sıvı dolu kesesinin ödemini/iltihabını tariflemektedir. Hastalar kalçasının üzerine yatmakla veya sert zeminde uzun süre oturmakla artan ağrıdan şikayetçidirler. Bu tablo sıklıkla ödem giderici ve enflamasyonu azaltıcı ilaçlarla tedavi edilmektedir. Tedaviye yanıt vermeyen durumlarda ise kortizon enjeksiyonları fayda sağlamaktadır.
Sakrum veya Kuyruk Sokumu Sorunları: Sakrumu (omurganın tabanındaki üçgen kemik) veya kuyruk sokumunu (kuyruk kemiği) etkileyen yaralanmalar veya durumlar kalça ağrısına neden olabilir.
Enflamatuar Durumlar: Ankilozan spondilit veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi durumlar kalça bölgesinde iltihaplanma ve ağrıya neden olabilir. Ankilozan spondilit tendon-kemik bileşke bölgelerinde ve omurgada şikayet veren bir romatizmal hastalıktır. Özellikle kalça ağrısının aydınlatılamadığı durumlarda genç erkeklerde akılda tutulması gerekmektedir. Sakroiliak eklem dediğimiz omurgayı leğen kemiği ile birleştiren eklemde olan kemik ödemleri bu hastalığın tanısını koymada yardımcıdır ve genç erkeklerde özellikle bel bölgesine yönelik tetkiklere sakroiliak görüntülemenin de eklenmesinde fayda vardır.
Enfeksiyonlar veya Apseler: Kalça bölgesindeki enfeksiyonlar veya apseler lokal ağrıya neden olabilir.
Travma: Düşme, sporla ilgili yaralanmalar veya kazalar gibi yaralanmalar kalça bölgesinde travmaya neden olarak ağrıya neden olabilir.
Yansıyan Ağrı: Sırtın alt kısmı veya pelvis gibi vücudun diğer bölgelerinden kaynaklanan ağrı bazen kalça bölgesinde de hissedilebilir.
Kalça ağrınızın özel nedenine göre doğru teşhis ve uygun tedavi için bir ortopedi uzmanına danışmanız önemlidir. Kalça ağrısı nedenleri daha ziyade bel kaynaklı tablolardan kaynaklansa da yukarıda da belirtildiği gibi aslında pekçok etken kalça ağrısına sebebiyet verebilmektedir. Kalça eklem ağrıları ise kalçanın arka kısmından çok kasık ağrısına sebebiyet vermesi ve eklem hareketlerinde azalmayla kendini göstermesi açısından farklılık göstermektedir.